MAKÂSIDÎ SÖYLEMİN MARJİNALLEŞMESİ

Özet

Endüstri devrimi ile birlikte İslam dünyasında geri kalmışlık algısı (fetişizmi) siyasi,
sosyal, hukuki ve iktisadi vb birçok alanda yeni kararlar alınmasına sebep oldu. Bu
aşamada “çağa ayak uyduramayan” fakihler suçluluk skalasında en üst sıralarda yer aldı.
Bu da beraberinde yeni yöntem arayışlarına sebep oldu. Zira sorunlara (sorun olarak
görülen alanların birçoğu hukuki/fıkhi olmadığı halde) çözüm üretmede yetersiz
görülmeye başlanan fıkıh ve fıkıh usulü revizyona tabi tutulmalı hatta yeniden inşa
edilmeliydi. Alternatifler arasında “makâsıd odaklı yaklaşım” daha fazla ilgi gördü. Zira
bu alanın esnek oluşu -hatta yöntemsiz oluşu- ve sorunlara kısa sürede çözüm üretme
potansiyeli taşıması dikkatleri üzerine çekti. Yaklaşık bir asırdır bu kuramın kâh müstakil
bir usul olması teklif edilir kâh fıkıh usulü yanında paralel bir destekleyici yöntem olarak
formüle edilmesi gerektiği teklif edilir ancak bu konuda hala bütünsel bir ilerleme kat
edilememiştir. Makâsıd odaklı yaklaşım sahiplerine göre makâsıd, fıkhın katı temelleriyle
bağlı olmayışı ve entelektüel özgürlüğe açık oluşu sorunlara çözüm üretme potansiyeline
sahipti. İslam hukukuna “çağdaş” bir form üretme alanı olarak teklif edilen ancak henüz
ontolojik, epistemolojik hatta metodolojik olarak sistemsel bir bütünlük arz edecek
şekilde düzenlenememiş bu kuram, başta “İslam kamu politikası” olmak üzere birçok
alanda teorik “inşa” edici rolü üstlenmektedir.